Burgers betrekken bij energietransitie moet en kan

Expertblog –  22 september 2021

Investment Manager Nienke Rijpstra beschrijft in dit blog hoe StartGreen zowel ontwikkelaars als burgerinitiatieven kan helpen een nieuw energieproject op te zetten.

Burgers vroeg betrekken
We moeten in Nederland de komende jaren nog heel veel zon- en windenenergie opwekken om de klimaatdoelstellingen te halen. Het Klimaatakkoord streeft naar 50 procent burgerparticipatie in de energietransitie om zo het broodnodige maatschappelijk draagvlak voor zon- en windparken te creëren. Ook StartGreen vindt het belangrijk dat burgers al bij de start van een zon- of windproject inspraak krijgen én dat ze kunnen delen in het rendement.

Uiteenlopende belangen
Nederland telt momenteel bijna 500 energiecoöperaties. Het merendeel wil graag meedoen aan een zon- of windpark, al was het maar om inspraak te hebben over de inrichting. Ontwikkelaars worden op hun beurt steeds vaker door de gemeente verplicht om burgers te betrekken. Echter zijn niet alle ontwikkelaars bereid om eigendom te delen en loopt de professionaliteit van energiecoöperaties nogal uiteen. En gemeentes overzien niet altijd de implicaties van verplichte burgerparticipatie.

Twee kanten
StartGreen kan de verbindende link zijn, onder meer vanuit onze rol als beheerder van Energiefonds Overijssel. Wij gaan samen met de energiecoöperaties met de ontwikkelaars en de gemeente in gesprek over de realisatie. We denken mee over de financiering en de structurering.

Onze betrokkenheid werkt twee kanten op: we helpen niet alleen de burgers, maar ook de ontwikkelaars om aan hun burgerparticipatieverplichting te voldoen. Zij moeten verplicht een deel van de participatie afstaan, dus ook een deel van winst. Heel begrijpelijk dat ze met enige tegenzin de samenwerking aangaan. Het is dan wel zo prettig als ze de onderhandelingen aangaan met een partij die verstand van zaken heeft.

Ontwikkelfinanciering
Daarnaast kunnen energiecoöperaties bij Energiefonds Overijssel ontwikkelfinanciering aanvragen. Zo’n coöperatie heeft een grote verantwoordelijkheid naar soms wel honderden leden. Bovendien moet ze met allerlei wetgeving en richtlijnen rekening houden, zoals de AVG. Met onze lening kan de coöperatie bijvoorbeeld externen inhuren die de leden professioneel kunnen ondersteunen bij de aanvraag van subsidies en gesprekken met de gemeente. We brengen ze ook in contact met andere coöperaties, zodat ze van elkaar kunnen leren.

Verschillende financieringsmogelijkheden
Energiefonds Overijssel financiert regelmatig zonne-energieprojecten. Daardoor kennen we bijna alle energiecoöperaties in Overijssel, waarvan we er inmiddels een stuk of 10 hebben gefinancierd. Met coöperatie Goed Veur Mekare zijn we nu bezig een zonneweide met 20.456 panelen te realiseren en te exploiteren op de Noordmanshoek in Wijhe.
We denken flexibel met coöperaties mee hoe we een project kunnen financieren. In sommige gevallen regelt Oneplanetcrowd de burgerparticipatie voor ontwikkelaars, door funding op te halen bij onze crowd van individuele investeerders. Zij financieren naast zonneprojecten ook windmolens en andere alternatieve energiebronnen.

Flexibeler dan de bank
Banken vinden het doorgaans spannend om energiecoöperatie-projecten te financieren, juist omdat ze niet professioneel zijn. Banken denken ook vaak in bestaande kaders; wij zijn daar flexibeler in. Wij hebben al zoveel met coöperaties samengewerkt, dat we weten waar de risico’s zitten, dus dat durven we wel aan. Bovendien, banken beginnen vaak pas bij 5 miljoen, wij financieren al vanaf een miljoen; Oneplanetcrowd vanaf nog lagere bedragen. Wij kunnen daarnaast risicokapitaal bieden waarmee ze zich kunnen ontwikkelen, daar is bij een bank geen ruimte voor.

Inspraak over aanleg
Overigens is voor energiecoöperaties inspraak soms nog belangrijker dan rendement. Ze willen bijvoorbeeld dat een zonnepark veel groen eromheen krijgt. Liefst met een functie, bijvoorbeeld als hondenuitlaat- of sportpark. Daarom is het goed dat een coöperatie vanaf het begin kan meedenken. In tegenstelling tot windmolenparken, zijn er geen wettelijke regels voor zonneparken. Wel geeft de gemeente dikwijls alleen een aanlegvergunning af als het plan voorziet in beplanting waarmee je het directe zicht ontneemt. Dan is het wel zo fijn dat je als burger daar je hond kunt uitlaten of sporten.

Toegevoegde waarde
StartGreen is zoveel meer dan groene financier in de energietransitie. Onze toegevoegde waarde zit ook in onze kennis en ervaring die ons in staat stellen mee te denken met energiecoöperaties, gemeentes en ontwikkelaars. Juist door alle belangen te kennen en te denken in mogelijkheden, kan StartGreen burgerparticipatie mede mogelijk maken.  Voor mij is de uitdaging die burgerparticipatie met zich meebrengt, de drijfveer om partijen bij elkaar te brengen en te bewijzen dat het wel kan.