‘Er is nu meer aandacht nodig voor een circulaire economie’

Expertblog – 11 juli 2023

StartGreen wil meebouwen aan een duurzame economie. Daarom investeren onze fondsen in drie impactdomeinen: de Energietransitie, Diversiteit en Circulariteit. ‘Er is veel maatschappelijke aandacht voor de eerste twee, maar circulariteit blijft onderbelicht,’ zegt Laura Rooseboom, co-founder en Managing Partner van StartGreen in dit blog. ‘Daar moet snel verandering in komen. Bedrijven, overheden en consumenten moeten samen de uitputting van grondstoffen voorkomen.’

Te weinig aanbod

Er is nog te weinig aandacht voor een circulaire economie, terwijl die minstens net zo belangrijk is als de energietransitie. Want wat heb je straks aan energie als je geen grondstoffen meer hebt om te verwerken? Nog te vaak wordt gedacht dat het aanbod van primaire (uit de natuur gewonnen) en secundaire (herwonnen, herbruikbare) grondstoffen kan voldoen aan de groeiende vraag. Om die reden pleit de Resource Wende Coalitie voor een breed gedragen Toekomstakkoord, waarin op een kritische en wetenschappelijk manier wordt gekeken naar de gevolgen van de dreigende grondstoffenschaarste.

Gebruik grondstoffen niet gedaald

De Nederlandse overheid streeft naar een volledig circulaire economie in 2050. In 2030 moet het verbruik van primaire grondstoffen zijn gehalveerd. Uit de tweede Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER 2023) – in opdracht van de overheid gemaakt door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) – blijkt dat dit doel nog lang niet in zicht is. Sterker nog: het gebruik van de meeste grondstoffen is de laatste jaren helemaal niet gedaald.

Verbruik verlagen

Om het verbruik van grondstoffen te verlagen, heeft de overheid drie subdoelstellingen geformuleerd. Grondstoffen moeten in productieprocessen efficiënter worden gebruikt, zodat er minder nodig zijn. Daarnaast moeten er meer duurzaam geproduceerde grondstoffen worden gebruikt, zoals biomassa: grondstof gemaakt van planten, bomen en voedselafval. Ook moeten nieuwe producten en productiemethoden circulair worden ontworpen.

Investeren in circulariteit

StartGreen kan vooral het derde doel helpen bereiken door innovatieve ondernemingen te financieren. Een aantal van onze fondsen investeren in circulaire impactondernemingen. Zo maakt Fairphone smartphones met gerecycled en verantwoord gewonnen materialen. MUD Jeans is ’s werelds eerste circulaire denimmerk. Door jeans te recyclen en een leasemogelijkheid te bieden, voorkomen ze dat denim op de afvalberg terechtkomt. Chaincraft zet organisch restafval om in hoogwaardige zuren voor de chemische industrie.

Allemaal bijdragen

Dit soort investeringen versnellen de transitie naar een circulaire economie. Maar het is niet genoeg. Ik ben van mening dat een totale systeemverandering nodig is om een echt circulaire economie te bereiken. Daar moeten we allemaal een steentje aan bijdragen. Als consument moeten we ongebruikte of kapotte spullen en kleding niet direct weggooien, maar ze recyclen of laten repareren. Voor luxere kleding of meubels gebeurt dat al, bijvoorbeeld via The Next Closet of Reliving. Voor technische apparaten is recycling nu vaak nog duurder dan nieuw kopen. Om de uitputting van grondstoffen echt structureel aan te pakken, is het allerbelangrijkste volgens mij dat overheden op een andere manier belasting gaan heffen.

Belasting op onttrokken waarde

Grote producerende bedrijven gaan pas echt kritisch kijken naar hun grondstoffenverbruik, als ze dat gaan voelen in hun portemonnee. Zolang arbeid nog hoog wordt belast en verbruik van natuurlijke hulpbronnen en vervuiling nog nauwelijks, zal er weinig veranderen. Ik ben het daarom roerend eens met de Ex’tax Project Foundation die stelt dat ons belastingstelsel andere financiële prikkels moet gaan bieden, en snel ook. Het onttrekken van waarde, dus vervuiling en uitputting van natuurlijke hulpbronnen moet hoog worden belast, terwijl de lasten op arbeid omlaag moeten. Of zoals António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties het mooi verwoordt: Tax pollution, not people.

Balans ecologische bovengrens en sociale ondergrens

Als we als bedrijven kritisch kijken naar onze eigen bedrijfsvoering, kunnen we samen een belangrijke bijdrage leveren aan een circulaire economie. Heel inspirerend vind ik het boek Donuteconomie van Kate Raworth. Daarin schetst zij een economisch model in de vorm van een donut. De buitenste cirkel staat voor het ecologische plafond, de binnenste cirkel representeert het sociale fundament. De ruimte tussen die twee cirkels vormt de donut of de ‘sweet spot’: een circulaire economie die goed is voor mens én milieu.

Regeneratief design

Om die sweet spot te realiseren, moeten bedrijven volgens Raworth onder meer aandacht besteden aan een ‘regeneratief design’: daarmee verschuift de focus van ontwerpen om te verbruiken, naar ontwerpen om te hergebruiken. Door daar als bedrijf aan mee te doen, kunnen we samen voorzien in de behoeften van iedereen binnen de mogelijkheden van de planeet. Vooral productie- en bouwbedrijven kunnen op die manier een aanzienlijke bijdrage leveren aan een circulaire economie. StartGreen kan, als financieel dienstverlener, vooral het verschil maken via de investeringen die we doen. Uiteraard proberen we daarnaast alles wat we zelf doen zo duurzaam en inclusief mogelijk te doen.

Dit blog verscheen eerder in ons Impact Report 2022.