Expertblog – 12 mei 2022
Investment Manager Jakoba van der Mei is expert op het gebied van projectfinanciering. In dit blog legt ze uit wat er allemaal komt kijken bij projectfinanciering en wat StartGreen daarin kan betekenen.
Wat is projectfinanciering?
‘StartGreen kan op verschillende manieren ondernemingen en projecten financieren. Een van die manieren is projectfinanciering. Voor onze investeerders gesneden koek, maar ik merk dat mensen die nieuw zijn op de financieringsmarkt dit soms een lastig concept vinden. Speciaal voor hen schrijf ik dit blog.
Projectfinanciering = startkapitaal
Om een duurzame onderneming te kunnen opstarten – of dat nu een wind- of zonnepark is of een bedrijf dat een innovatief product ontwikkelt – heb je startkapitaal nodig. Daarvoor kun je eigen geld gebruiken, geld van de bank en geld van investeerders. Zodra je voldoende geld bij elkaar hebt én je alle contracten hebt geregeld voor bouw, afname energie, onderhoud, vergunningen en subsidie, kan het project van start gaan. Dat moment noemen we het financieringsmoment (t = 0), of financial close in investeringsjargon.
Eenmalige injectie
Pas wanneer het project daadwerkelijk gaat lopen, kunnen investeerders hun kapitaalinjectie gaan terugverdienen. Uitgangspunt van projectfinanciering is, dat het project ‘zijn eigen broek kan ophouden’: je kunt in principe bij een financiële tegenvaller dus niet terugvallen op een aandeelhouder met diepe zakken om bij te storten. Daarom moet je de projectfinanciering zó inrichten, dat er na de initiële financiering geen geld meer bij hoeft. Dat maakt een zorgvuldige voorbereiding essentieel, zeker omdat het project vaak jarenlang loopt.
Soorten kapitaal
Projecten worden vaak gefinancierd met een combinatie van soorten kapitaal:
- Eigen vermogen, ook wel durfkapitaal genoemd: het eigen geld van de ondernemer. In het geval van een coöperatie is dit bijvoorbeeld de inbreng van eigen leden.
- Vreemd vermogen: kent vaak een verdeling tussen junior en senior kapitaal:
- Junior kapitaal: leningen van burgers, fonds of andere financiële partij. Dit noemen we ook wel ‘achtergesteld’ kapitaal, omdat de verstrekkers als tweede hun geld terugkrijgen: ze zitten dus achter de verstrekker van de senior lening. Een achtergestelde lening van burgers aan een energieproject (in een coöperatie), noemen we ook een ‘financiële participatie’.
- Senior kapitaal is de lening van de bank, fonds of andere financiële partij. Deze lening heet ‘senior’ omdat de verstrekker het eerste recht heeft op ‘zekerheden’ (namelijk: de bezittingen/waarde van het project). Je kunt dit vergelijken met een hypotheek: daar is de waarde van de woning de zekerheid dat de bank zijn geld terugkrijgt wanneer de lener de lening niet kan aflossen. De seniorlening-partij leent vaak een groter bedrag tegen een lagere rente.
Meer uitleg over soorten financiering vindt u op de website van Invesdor (Oneplanetcrowd).
Hogere risico’s, hoger rendement
Hoe hoger de risico’s van het project, hoe lager de waarde van de zekerheden, hoe minder banken bereid zijn te financieren met senior kapitaal. Je hebt dan dus minder vreemd vermogen en daarom meer eigen kapitaal nodig om een project te realiseren. Vanuit de initiatiefnemers van het project gezien geldt: hoe hoger de risico’s, hoe hoger de rente, maar ook een hoger verwacht rendement. Daarnaast geldt: hoe beter bewezen de technologie is, hoe meer vreemd vermogen je kunt aantrekken en hoe minder durfkapitaal de initiatiefnemer hoeft mee te nemen.
Senior kapitaal is momenteel relatief goedkoop. Een zonneproject (proven technology) heeft momenteel vaak een groot aandeel (85-90%) senior vreemd vermogen. De resterende 10 tot 15% wordt dan ingevuld met achtergesteld en eigen vermogen, samen het zogenoemde ‘garantievermogen’. Voor een innovatie heb je vaak zeker 50% eigen of garantievermogen nodig.
Voldoende zekerheid
Financiers willen alleen geld in een project steken, als ze voldoende zekerheid hebben dat ze hun investering gaan terugverdienen. Daarom bouwt het project zoveel mogelijk zekerheden in om dat te kunnen garanderen, zoals langetermijnvoorspellingen en langjarige contracten. Voor een windproject heb je bijvoorbeeld minimaal een jaar aan windmetingen en een uitgebreide studie nodig om een inschatting te kunnen maken van de potentiële energieopwek en welke windturbines je nodig hebt. Voor dat soort rapportages schakelt het project externe expertise in. Bij hoog-innovatieve projecten heb je ook vaak (markt)validatie nodig in de vorm van zogenoemde due diligence-rapportages van externe partijen.
Daarnaast moet je zorgen dat er contracten komen voor de hele looptijd van het project. Bijvoorbeeld voor de SDE-subsidie van de overheid, benodigde vergunningen, de afname van de opgewekte energie (power purchase agreement), eventuele invoer van grondstoffen en niet te vergeten: voor de bouw en het onderhoud van het project zelf (hieronder schematisch weergegeven). Als je al deze zaken rond hebt, kan het project de financiering van de bouw gaan regelen vanaf financial close. Voor initiatiefnemers is het samenbrengen van al deze zaken een uitdagend staaltje procesmanagement, waar ze vaak een lange adem voor nodig hebben.
Reservepotje
Op het moment dat het project kan gaan financieren: ‘moment 0’, moet je dus alle mogelijke scenario’s al hebben afgesproken in contracten. En om te zorgen dat het project volledig opzichzelfstaand is (non recourse), is een potje voor onvoorziene tegenvallers wenselijk, zodat bijstortingen niet nodig zijn. Dat kan bijvoorbeeld door een MRA (maintenance reserve account) mee te financieren, die je tijdens de looptijd kunt aanspreken als er bijvoorbeeld onderdelen stukgaan. Elk project kent onvoorziene zaken: een omvormer gaat te vroeg stuk bijvoorbeeld. Als er in de volgende periode weer meer inkomsten zijn, vul je eerst de MRA aan vóórdat je dividend uitkeert.
Van A tot Z
StartGreen kan de volledige financiering van een project verzorgen, met de drie genoemde soorten kapitaal. Projecten vinden het vaak heel prettig als ze de financiering bij één partij kunnen beleggen, zeker als die ook nog met je meedenkt. Daarnaast kunnen we helpen met het kiezen van de beste financierings- en organisatiestructuur zodat het project financierbaar wordt. Dat is vooral fijn voor coöperaties die deze expertise zelf niet in huis hebben. Daarbij kunnen we dikwijls flexibeler financieren dan banken en maken we tijd voor maatwerk. Ons crowdfundingplatform Oneplanetcrowd kan helpen met (lokale) burgerparticipatie. Door burgers te betrekken bij energieprojecten, helpen we we de energietransitie te versnellen.
Verantwoordelijk ondernemen
Ik zei het al eerder: hier bij StartGreen is meer mogelijk dan bij een bank. Dat betekent niet dat we ondoordachte beslissingen of te grote risico’s nemen. We zijn een ondernemende projectfinancier. We onderzoeken de mogelijkheden op een verantwoorde manier en hebben de expertise in huis om de financierbaarheid te doorgronden. We hebben veel projectfinancieringen gerealiseerd voor zon-, wind- en biovergistingsprojecten. Maar we zijn ook bezig met innovatievere projecten en kijken naar opslagmogelijkheden voor batterijen, eventueel in combinatie met energieopwekprojecten. Met die ervaring kunnen we meedenken met projecten en ze echt verder helpen.
Voorbeelden projectfinanciering
Zo hebben we recent biovergistingsproject Sustenso mede mogelijk kunnen maken. We hebben daarvoor vanuit Participatiefonds Duurzame Economie Noord-Holland (PDENH) een achtergestelde (‘junior’) lening verstrekt. Oneplanetcrowd bracht het garantiekapitaal voor windproject Veur de Wind van energiecoöperatie Nieuwleusen Synergie bij elkaar via lokale burgerparticipatie. En Energiefonds Overijssel verstrekte eigen vermogen (durfkapitaal) aan drijvend zonnepark Bomhofsplas. Via het programma Lokale Energie Initiatieven (LEI-F) verstrekt Energiefonds Overijssel ontwikkelkapitaal aan startende projecten van energiecoöperaties.
Verschil maken
Ik ben bij StartGreen gekomen omdat ik hier creatieve oplossingen kan aandragen waar de ondernemer ook echt mee geholpen is. Mijn hart ligt bij dingen mogelijk maken. Ik maak natuurlijk het liefst een zo groot mogelijke impact door te investeren in projecten die de transitie versnellen. Ik kom zelf uit een familie met een taxibedrijf. Wij waren al vroeg bezig met verduurzaming van de taxivloot. We hadden een ‘patatbus’, die reed op puur plantaardige olie en rook naar een rijdende frituur. Bij StartGreen kan ik mijn expertise in finance inzetten voor een maatschappelijk doel: om de wereld iets duurzamer te maken. Daar word ik heel blij van.’
Nederlands 
English (UK) 
